Ebeveynlerin isim seçerken kendi zevk, beğeni, tercih ve görüşlerinden çok, çocuğu merkeze alarak düşünmeleri gerekiyor. Anne-babaya göre güzel, anlamlı veya kulağa hoş geldiği için konan isim nedeniyle çocukların ömürleri boyunca sıkıntı çekmeleri mümkün. İsimler çocuğun sınıflanması ve etiketlenmesine ya da toplum içinde sıra dışı veya uyumsuz kalmasına yol açmamalı. Anne-babalar ismi kendileri için değil çocukları için seçmeli.
İnci NEŞELİ ÖZOĞLU
Çocuklar anne-babaları için biriciktir. Aileler yaşam boyu çocuklarını yansıtacak ismi seçerken türlü arayışlara girer. Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi’nden Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, anlam açısından yüklü, kültürel özelliklere göre farklı ve sıra dışı olan isimlerin, çocuğun etiketlenmesi, ayırt edilmesi ve sınıflandırılmasına neden olabileceğini belirtiyor. Parlak, “Fakat unutmayın ki toplumsal hayatta mutluluk sıradanlıktan geçer. Uçlara kaymayan, sıra dışı ve tuhaf karşılanacak isimlerden uzak kalıp sıradan isimlere yönelelim ki isimleriyle dertleri olmasın ve söylendiği gibi isimleri ile mutlu yaşasınlar” diyor. Selvinaz Çınar Parlak ile isim seçerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini konuştuk.
HER 10 YILDA BİR KULLANILAN İSİMLER DEĞİŞİYOR
Bebeğe isim koyarken nelere dikkat edilmeli?
Çocuğu yaşam boyu tanımlayacak olan kelimeyi yani ismi seçerken özenli ve dikkatli olunmalı. Çocukları kendileri için çok özel olan aileler onun için seçecekleri ismin de özel olması ve farklı hissettirmesi için arayışlara yöneliyor. Ancak anlam açısından yüklü, kültürel özelliklere göre farklı ve sıra dışı olan isimler çocuğun etiketlenmesi, ayırt edilmesi ve sınıflandırılmasına neden olarak, kendi benliğinin ötesine geçerek sorun olabiliyor. Yapılan araştırmalar ülkemizde her 10 yılda bir kültürel ve siyasi atmosferin değişimiyle birlikte sık kullanılan isimlerin de değiştiğini gösteriyor. Popüler kültür, isim seçiminde de etkili oluyor. Ancak aileler için anlamlı ve özel olan kültür, 10 yıl sonra değişerek dışlayıcı ve farklı bir nitelik kazanabiliyor. Bu nedenle ailelerin kendi siyasi, ideolojik, popüler beğenilerinde dikkatli olmaları ve isim koyarken sonuçlarını enine boyuna düşünmeleri gerekiyor. Kendilerine güzel gelen, farklı ve anlamlı buldukları isim, toplumsal ve kültürel atmosfer değiştiğinde çocuk için yüklü olabiliyor. Aşırı anlam yüklenmiş isimler ya da ailelerin kendi beğenileri yerine çocuğu merkez alarak düşünmek önemli. Kısacası kendimiz için değil çocuk için isim seçmemiz gerekiyor.
İsimler karakter, kişilik üzerinde etkili mi?
İsmin özellikle ilk çocukluk yıllarında özel bir etkisi var. Çünkü isim kişilik gelişiminde de rol oynayabiliyor. Örneğin aşırı anlam yüklenmiş bir isimde, bir kahraman ya da dini simge olduğunda çevre de çocukta o özellikleri arıyor. Bu durumda o ismin yükünü taşıması çocuğu duygusal olarak olumsuz etkileyebiliyor. Yine kültürel açıdan farklı ya da belirli bir kültürel özelliği tanımlayan isimlerde çocuklar akranları tarafından yargılanabiliyor. Özellikle somut düşünme döneminde olan okul çağı çocukları farklılıklara tahammülsüz oluyor. Bu nedenle de çocukla ismin farklığı nedeniyle dalga geçebiliyorlar. Bu durumda ismin yarattığı etki, çocuğun dışlanmasına ve etiketlenmesine yol açabiliyor. Kendisini toplumsal açıdan dışlanmış hissetmesine neden olan bu deneyimler de mutlaka çocuğun kişilik oluşumu üzerinde de etkili oluyor. Bu nedenle çocuğa verdiğimiz isim bize göre özel olabilir. Ya da titreşimi güzel gelebilir, ait olduğumuz toplumsal alt sınıfı çok iyi yansıtıyor olabilir. Fakat bu, çocuğun sınıflanması ve etiketlenmesine ya da sıra dışı, uyumsuz kalmasına yol açmamalı. Ebeveynler bu nedenle isim koyarken çocuğu merkeze alarak düşünmeli.
İsimler insan hayatını nasıl etkiliyor?
Kültürel ve toplumsal özelliklere dair, bir kahraman ismi ya da siyasi ve dini özelliklerin öne çıktığı isimler çocuğun da aynı görüşleri devam ettirmesi anlamını taşıyor. Bu durum seçimleri, yaşam tarzı ve insan ilişkilerinde, tutumlarda etkili olabiliyor. İnsanlar zamanla isimlerine alışıyor ve çoğunlukla kabulleniyorlar. Ancak isimlerinin getirdiği yükü taşımayan ve bu yüzden ismini değiştirmek isteyen pek çok insan da var. İsmin kendi anlamı, ailenin yüklediği misyon ve kültürel boyutu, çocuğun toplum ile kurduğu ilişkide etkili oluyor.
Çocuklara biri geleneksel diğeri modern iki isim konmasıyla ilgili yorumunuz nedir?
Yapılan çalışmalar kültürel özelliklerin değişmesiyle isim tercihlerinin de değiştiğini gösteriyor. Ülkemizde şehirleşme ve göç sürecinin ardından modern isimlerin ön plana çıktığı ancak 2000’li yıllardan sonra tekrar geleneksel isimlerin yerini almaya başladığı saptanmış. Bu durum; hem değişimi, yenilenmeyi hem de gelenekleri ve eskiyi koruma arzusunu yansıtıyor. Zaten değişim, geçmişin izlerini taşıdığında, geçmişle bağlandığında ve süreklilik arz ettiğinde ilerleme demek. Bu nedenle bir taraftan geleneğin korunması diğer taraftan modernleşme, sağlıklı bir ilerleme. Bunun isim tercihlerine de yansıdığını görüyoruz. Hem eskiyi yad ediyor hem yenileniyoruz.
“GARİP, ANLAMSIZ, TELAFFUZU ZOR İSİMLER KOYMAK YANLIŞ”
İki isim koymanın avantajları ya da dezavantajları neler?
Çocuğun toplumsal hayatta farklı isimlerle yer alması sorun olabilir. Aile tek ismi kullanıyor ya da bir bölümü farklı diğerleri farklı hitap ediyor olabilir. Aynı şekilde okulda farklı evde farklı isim kullanımı da sık görülen bir durum. Çocuğa farklı çevrelerde farklı şekillerde hitap edilmesi, çevreye karşı rollerinde kendisinin farklı, kimliğinin bölünmüş gibi algılanmasına yol açabilir. Ancak günümüzde ailelerin az sayıda çocuk sahibi olması ile çift isim koymanın yaygınlaştığını görüyoruz. Mümkün olduğunca tek isim kullanımının daha net olduğu, iki ismin karmaşaya yol açabileceği düşünülerek u konuda dikkatli olmak gerekir.
Çocuklara anne-babanın veya kaybedilen bir yakının isminin konması doğru bir şey mi?
Aile büyüğü ya da ölen birinin ismini çocuğa vermek özünde onu yaşatmak demektir. Yeni bir bedende yeni bir ruhta yaşamın devam etmesi arzusudur. Ancak bu, çocuk açısından yüklü bir durumdur. Bir ölünün ismini sürdürmek, ölü birini idame etmek demektir ki, bu çok zordur.
Toplum olarak çocuklarımıza isim koyarken ne gibi yanlışlar yapıyoruz?
Her aile için çocuğu özeldir. Ancak aileler çocuklarının biricikliğini vurgulamak için sıra dışı, farklı isimler seçebiliyor. Çocuğa garip, anlamsız, telaffuzu zor isimler koymak yanlış. Unutmayalım ki okul çağı çocukları acımasız. Akranları ile dalga geçip ismiyle alay edebiliyorlar. Ayrıca bu sıra dışı isimler, yetişkinlik çağında dahi sürekli sorulara maruz kalmayı, telaffuzu nedeniyle tekrar etmeyi, kodlamayı gerektirebiliyor. Çocuğun sağlıklı gelişimi demek normal gelişim demektir. İsim koyarken de normalin dışına çıkmak, uç örneklere gitmemek gerekir.
“TEK VE BİLDİK BİR İSİM KOYMAK DAHA UYGUN”
İsim konusunda doğru bilinen yanlışlar neler?
Bebeğe tek ve bildik bir isim koymak daha uygun. Daha yeni doğmuş bebeğe özel anlamlar yüklemek, kültürel ve siyasi atmosfere göre isim belirlemek, kahramanlık isimleri, popüler kültüre özgü beğeniler, ünlü ya da ölü biri gibi yüklü isimler bizim tercihlerimizi ve beğenilerimizi yansıtır. Oysa çocuk bizim bir uzantımız değil. Onun kendi tercihleri farklı olabilir. Ayrıca kültür sürekli yenileniyor. Bu nedenle aşırı anlam ve yüklerden uzak durmakta fayda var.
Hem kız hem de erkek çocuklara ortak konabilen isimleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bizim kültürümüzde isimlerde cinsiyet ayrımı daha net. Hem kızda hem erkekte kullanılan isimler çok az. Genellikle bir isim, belli bir cinsiyete özgü algılanır. Erkek çocuğa kızlarda sık kullanılan, kız çocuğa da erkeklerde sık kullanılan bir isim konması, özellikle toplumla ilk karşılaşma olan okul hayatında akranlarının olumsuz tepkileri nedeniyle sorun olabilir. Sadece ismi nedeniyle çocuğun cinsel kimliği ile dalga geçilebilir.
“Yurtdışında da kolay kullanılır” gerekçesiyle çocuğa isim seçmek ne derece doğru?
Çocuğun yaşadığı coğrafyaya uygun isimler seçilmeli. Yaşamını sürdürdüğü kültür önemli. Ancak göçmenler için çocuğun büyüyeceği yeni ortama da uygun isim seçmeye dikkat etmek gerekir. Buna karşın; ‘İleride yurtdışına giderse’ gibi başlayan hayaller, sadece bizim fantezilerimiz. Önemli olan nasıl büyüyeceği, büyüdüğü kültürel ortam. Tüm bunlar dikkate alınarak isim konmalı.
0 Yorum